Trẻ em tiêm phòng vắc xin tổng hợp (sởi, quai bị, rubella) tại Trung tâm tiêm chủng FPT Long Châu, quận 1, TP.HCM chiều 8-12 – Ảnh: THANH HIỆP
Các điểm nóng như Đồng Nai, Bình Dương, TP.HCM, Cà Mau, Bạc Liêu… có số ca sởi đang tăng “dựng đứng”, buộc nhiều bệnh viện phải mở thêm khu điều trị nội trú.
Bệnh viện quá tải, nhiều trẻ phải thở máy
Đồng Nai hiện đang là địa phương “dẫn đầu” vì có số ca sởi tăng cao nhất tại khu vực phía Nam. Tại khoa bệnh nhiệt đới Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai hiện tất cả phòng bệnh đều chật kín bệnh nhi mắc sởi, giường bệnh kéo dài ra cả hành lang. Trong khi đó, đội ngũ y bác sĩ hoạt động hết công sức. Cả bệnh nhi, người thân và y bác sĩ đều mệt mỏi.
Bác sĩ Nguyễn Thanh Quyền, trưởng khoa bệnh nhiệt đới Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai, cho biết khoa có hai khu và được giao 110 giường bệnh nhưng hiện đang phải tiếp nhận điều trị cho 200 bệnh nhi mắc sởi. Quá tải khiến nhiều trẻ phải nằm đôi chung một giường. Vì vậy, bệnh viện chủ động mở thêm khu mới, kê thêm giường bệnh, huy động nhân lực điều trị cho bệnh nhi.
Chăm con nhỏ mắc sởi nặng biến chứng viêm phổi, chị T.T.L. (mẹ bệnh nhi N.Q.T., Trảng Bom) cho biết ban đầu bé chỉ sốt bình thường. Tuy nhiên, chỉ 4-5 ngày sau bệnh trở nặng viêm phổi. Bé mệt, ngủ li bì, không ăn uống… Chị L. thừa nhận chưa tiêm vắc xin ngừa sởi cho con vì chủ quan.
Còn tại khoa hồi sức tích cực chống độc của bệnh viện này, có cả chục bệnh nhi mắc sởi nặng phải thở máy đang điều trị nơi đây. Bác sĩ Nguyễn Thị Minh Ngọc cho hay khoảng hai tuần gần đây bệnh viện phải thành lập khu vực hồi sức riêng cho bệnh nhi mắc sởi nặng, biến chứng cần thở máy hoặc sốc nhiễm trùng phải điều trị tích cực.
Còn tại TP.HCM, khu điều trị nội trú tại Bệnh viện Nhi đồng 1 tính đến ngày 6-12 đang điều trị 102 ca sởi, trong khi đó công suất khoa điều trị tại đây chỉ đạt tối đa 120 giường, đáng nói số ca bệnh từ các tỉnh thành khác chuyển đến điều trị đã chiếm 85%.
Phụ huynh tại TP.HCM đưa con đến trạm y tế để tiêm vắc xin phòng chống dịch sởi – Ảnh: THU HIẾN
“Cầu cứu” Sở Y tế chi viện nhân lực
Bác sĩ Nguyễn Trọng Nghĩa, phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai, cho biết bệnh sởi năm nay tăng đột biến (từ tháng 8 bệnh xuất hiện và tăng nhanh từ đầu tháng 11). Hiện trung bình mỗi ngày bệnh viện có hơn 400 bệnh nhi đến bệnh viện khám và điều trị sởi.
Bình thường bệnh viện dành 20 giường cho bệnh nặng và 180 giường bệnh cho bệnh nhi cần nằm viện. Đến nay, bệnh nhi nội trú tăng gần 250 ca, gây quá tải.
“Chúng tôi vừa triển khai thêm một tầng lầu với sức chứa 50 – 70 giường để điều trị nội trú. Tức hiện nay bệnh viện dành riêng một tòa nhà 4 tầng để điều trị nội trú, tổng sức chứa hơn 250 giường”, bác sĩ Nghĩa nói.
Để đảm bảo điều trị cho bệnh nhân sởi, bệnh viện khẩn cấp chuẩn bị cơ sở vật chất và huy động đội ngũ y bác sĩ từ các khoa đến hỗ trợ. Dù vậy, việc mở thêm khu điều trị mới khiến nhân lực thiếu hụt.
Bệnh viện đã “cầu cứu” Sở Y tế Đồng Nai huy động nhân lực cho bệnh viện như cấp thêm 10 điều dưỡng từ các cơ sở y tế khác cộng với số nhân lực của bệnh viện mới có thể đáp ứng đủ nhu cầu điều trị cho 250 – 300 bệnh nhi nội trú.
Trong khi đó, bác sĩ Dư Tuấn Quy, trưởng khoa nhiễm Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM), cho hay tại khoa này, bệnh viện đã mở khu cách ly phòng chống bệnh sởi và tổ chức tập huấn lại phác đồ điều trị cho các bệnh viện tuyến tỉnh.
Đồng thời các bệnh viện hiện nay cũng chuẩn bị thuốc men và nhân sự để chăm sóc bệnh nhân mắc sởi. Trong vài tuần tới, nếu số ca nhập viện tăng, bệnh viện sẽ tính phương án nâng công suất giường bệnh.
Số ca tiếp tục tăng chưa thấy điểm dừng
ThS Lương Chấn Quang, trưởng khoa kiểm soát nhiễm khuẩn và phòng ngừa bệnh tật Viện Pasteur TP.HCM, cho hay hiện nay các tỉnh thành phía Nam đang có ca mắc sởi gia tăng rất nhanh gồm Đồng Nai, Bình Dương, TP.HCM (trên 200 ca/tuần), Cà Mau (trên 100 ca/tuần). Theo số liệu thống kê tính đến ngày 24-11, số ca dương tính sởi toàn phía Nam là 16.503 ca, trong khi đó năm 2023 chỉ 292 ca, tăng 56,5 lần.
“Số ca mắc sởi ở các tỉnh thành phía Nam tăng chưa thấy điểm dừng, dù tỉ lệ tiêm vắc xin cho trẻ ở nhóm nguy cơ đạt 87 – 97%. Số ca mắc sởi ở những trẻ 1 – 10 tuổi vẫn chiếm 60%”, ông Quang cho hay.
Một vấn đề đáng lo ngại là khi trẻ mắc sởi nhập viện, hỏi về tiền sử tiêm chủng, hầu hết các trẻ đều chưa được tiêm chủng hoặc tiêm không đầy đủ hai mũi. Khoảng 10 – 12% phụ huynh vẫn có quan điểm phản đối vắc xin, đặc biệt là với trẻ lớn.
Theo báo cáo tại xã Tân An, huyện Vĩnh Cửu (Đồng Nai), hiện tỉ lệ mắc sởi địa phương rất cao, trong đó nhiều trẻ chưa được tiêm vắc xin.
Đại diện một trạm y tế ở Đồng Nai cho hay nhiều trẻ không tiêm chủng theo khuyến cáo của ngành y tế, có những trẻ trạm y tế phải mời đến ba lần nhưng phụ huynh không cho tiêm, còn lưỡng lự, thậm chí từ chối. Do đó địa phương cần phải phối hợp với y tế triển khai quyết liệt, kêu gọi trẻ đi tiêm chủng để tăng tỉ lệ bao phủ vắc xin.
Bác sĩ Phan Văn Phúc, trưởng khoa phòng chống bệnh truyền nhiễm Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Đồng Nai, cho biết đã tiêm cho hơn 82.300 người, đạt tỉ lệ hơn 97%, và tiếp tục tuyên truyền người dân, rà soát những trường hợp chưa tiêm vắc xin sởi để thực hiện tiêm vét.
“Lãnh đạo Sở Y tế Đồng Nai đã tham mưu UBND tỉnh công bố dịch, hiện đang chờ xem xét”, đại diện Sở Y tế tỉnh Đồng Nai thông tin.
Nhân viên y tế Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đồng Nai tiêm vắc xin ngừa sởi cho bệnh nhi trên địa bàn – Ảnh: A LỘC
“Bài toán” cho tiêm chủng
Tháng 8-2024, UBND TP.HCM đã chính thức công bố dịch sởi trên toàn thành phố trước bối cảnh ca sởi tăng nhanh và đã có 3 trẻ tử vong vì sởi. Đến nay TP có tỉ lệ tiêm chủng cho trẻ đạt hơn 100%, thế nhưng những tuần gần đây số ca sởi liên tục gia tăng.
Cụ thể tuần thứ 47 (18-11 đến ngày 24-11) ca mắc sởi ghi nhận 238 ca, tăng 41,9%, nhưng đến tuần thứ 48 (25-11 đến ngày 1-12) số ca sởi ghi nhận 319 ca, tăng hơn 58%.
TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu, phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM, giải thích số ca mắc sởi chủ yếu tập trung ở các quận huyện tiếp giáp với các tỉnh lân cận như Đồng Nai và Bình Dương, khu vực có nhiều khu công nghiệp.
Qua khảo sát với những trường hợp mắc bệnh, hầu như trẻ đều chưa có trong danh sách tiêm chủng.
Chính vì vậy, TP.HCM đã triển khai giải pháp “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng” để kiểm tra danh sách trẻ được tiêm chủng hay chưa.
Thế nhưng hiện còn rất nhiều trẻ không nằm trong danh sách quản lý, thậm chí không nằm trong sách quản lý tiêm chủng của Bộ Y tế. Nguyên nhân trẻ di chuyển từ các tỉnh khác đến TP, do đó TP thực hiện chiến dịch vừa tiêm vắc xin vừa rà danh sách trẻ, nhất là các khu công nghiệp.
Ông Nguyễn Vũ Thượng, viện phó Viện Pasteur TP.HCM, cho rằng hiện nay đối tượng dễ tiếp cận tiêm vắc xin là đối tượng ít nguy cơ, trong khi đối tượng khó tiếp cận là những trẻ em di biến động dân cư, đây là đối tượng nguy cơ cao.
Đây là “bài toán” gặp ngay từ đầu dịch, ở các huyện và tỉnh cũng nhận thấy điều đó. Đó là lý do dù tỉ lệ tiêm vắc xin bao phủ nhưng nhiều tuần ca mắc sởi vẫn tiếp tục tăng hoặc không thể giảm.
Do thiếu vắc xin năm 2022, 2023
Theo các chuyên gia, dịch sởi bùng phát ở TP.HCM và các tỉnh lân cận trong thời gian gần đây có một phần nguyên nhân từ việc thiếu vắc xin trong những năm trước, đặc biệt từ 2022 đến hết 2023.
2024 là năm chu kỳ dịch sởi, vì theo ghi nhận của ngành y tế, dịch sởi ở nước ta thường xảy ra 4 năm 1 lần, trong đó dịch sởi gần nhất là từ tháng 10-2018 và kéo dài đến hết tháng 5-2019.
Thế nhưng, hai năm trước 2022, 2023 do thiếu vắc xin nên miễn dịch cộng đồng kém đi nhiều.
Người lớn cũng nguy kịch vì sởi
Không chỉ riêng sởi ở trẻ nhỏ, năm 2024 số người lớn bị sởi tấn công khá nhiều. Bác sĩ Nguyễn Lê Như Tùng, phó giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM, cho hay bắt đầu từ tháng 8 đến nay, bệnh viện đã tiếp nhận và điều trị nội trú 900 ca sởi, trong đó có 65 – 75% người lớn.
Đặc biệt người lớn thường chủ quan không mắc sởi, thế nhưng năm nay số ca mắc sởi ở người lớn rất nhiều và dễ chuyển nặng, nhiều bệnh nhân phải thở oxy, chủ yếu ở độ tuổi lao động.
Kiến nghị mở rộng BHYT chi trả gamma globulin tại tuyến tỉnh
Bác sĩ Nguyễn Minh Tiến, phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM, cho hay hiện nay bệnh nhân mắc sởi từ tuyến tỉnh chuyển lên tuyến cuối tại TP.HCM khá nhiều. Đáng nói hiện nay các bệnh viện tuyến tỉnh gặp khó khăn, với nhóm sởi nặng có chỉ định truyền gamma globulin – loại chế phẩm nằm trong phác đồ điều trị.
Thế nhưng, một số bệnh viện tuyến tỉnh lại không có hoặc một số địa phương không được BHYT chi trả. Do vậy người dân, nhất là người nghèo, không có điều kiện để tiếp cận, do đó kiến nghị BHYT cần sớm chi trả cho gamma globulin tại các bệnh viện tuyến tỉnh. Điều này giúp sởi được điều trị dễ dàng hơn.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế) cho hay một số loại chế phẩm và hoạt chất, trong đó có chế phẩm gamma globulin điều trị sởi, nằm trong danh mục thuốc BHYT sử dụng ở bệnh viện hạng đặc biệt.
“Để chẩn đoán bệnh cần phải xét nghiệm, có bác sĩ chuyên khoa chỉ định và phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Bởi vậy, không phải cơ sở tuyến dưới nào cũng có đủ năng lực đánh giá. Vì vậy một số loại thuốc, sinh phẩm chưa được sử dụng ở toàn bộ các bệnh viện”, vị này cho hay.
Nhiều bệnh nhi mắc sởi biến chứng nặng phải thở máy tại Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai – Ảnh: A LỘC
Dịch sởi bùng phát đã được cảnh báo
Trong cuộc họp về công tác phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm mới đây, ông Nguyễn Lương Tâm, phó cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), cho biết từ đầu năm 2023 Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra cảnh báo về việc gia tăng số ca mắc sởi và nguy cơ bùng phát dịch tại nhiều khu vực trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam.
Nguyên nhân là do ảnh hưởng của dịch COVID-19, tỉ lệ tiêm chủng các vắc xin cho trẻ em trên toàn thế giới không đạt được mức độ bao phủ cần thiết để ngăn ngừa các đợt bùng phát dịch bệnh, nhất là bệnh sởi.
Trước tình trạng ca bệnh sởi gia tăng, Bộ Y tế mới đây đã có văn bản khẩn đề nghị các tỉnh thành, cơ sở khám chữa bệnh trên cả nước tăng cường kiểm soát dịch bệnh. Đồng thời khẩn trương tổ chức tiêm bù, tiêm vét cho những trẻ chưa được tiêm hoặc tiêm chưa đủ các mũi vắc xin phòng bệnh sởi trong Chương trình tiêm chủng mở rộng.
Diễn biến phức tạp ở nhiều tỉnh, thành
Bình Dương: 1 trẻ tử vong
Tới nay, Bình Dương ghi nhận 466 ca mắc sởi, tăng rất cao so với cùng kỳ năm trước (năm 2023 chỉ 8 ca). Trong đó đã ghi nhận 1 ca mắc sởi tử vong là bé gái 13 tháng tuổi ngụ huyện Phú Giáo.
Theo Sở Y tế tỉnh Bình Dương, cơ quan chức năng đã chủ động tăng cường nhiều biện pháp để giảm gia tăng và giảm thiệt hại bởi bệnh sởi.
Theo kế hoạch, Bình Dương phải tiêm trên 95% cho nhóm đối tượng này, nhưng hiện nay mới đạt 89%. Sở Y tế đang tham mưu UBND tỉnh Bình Dương chỉ đạo ngành giáo dục, các địa phương phối hợp để tiêm vắc xin cho trẻ em đang đi học và cả trẻ em trong độ tuổi nhưng không đến trường.
Cần Thơ: Nhiều ca phải thở máy và thở oxy
Theo ghi nhận tại Bệnh viện Nhi đồng TP Cần Thơ, hiện tình hình bệnh sởi, sốt phát ban có giảm so với tháng trước đó, tuy nhiên số ca bệnh nặng và diễn biến phức tạp vẫn còn nhiều. Bác sĩ Huỳnh Hùng Dũng, trưởng khoa nhiễm Bệnh viện Nhi đồng TP Cần Thơ, cho biết bệnh sởi năm nay bắt đầu nhiều từ tháng 6 đến nay, trước đó chỉ lác đác vài ca trong năm thì năm nay lại đột biến, ở khoa có thời điểm điều trị trên 100 ca sởi, sốt phát ban.
Đặc biệt, tỉ lệ biến chứng nhiều và nặng, chủ yếu là biến chứng viêm phổi, suy hô hấp. Trong tháng 10 và 11-2024 đã có nhiều ca phải thở máy và thở oxy.
TP Cần Thơ đã tổ chức hai đợt tiêm chủng ngừa sởi cho trẻ ở độ tuổi mầm non và tiểu học. Hiện nay đang rà soát thông tin để tiêm vét sởi cho tất cả trẻ em trong độ tuổi (dưới 10 tuổi).
Cà Mau: Ca bệnh tăng gấp vài chục lần
Bệnh viện Sản nhi Cà Mau cho biết đến nay có 752 ca nhập viện điều trị bệnh sởi, hiện còn 115 ca đang nằm điều trị nội trú. Con số này tăng gấp vài chục lần so với hằng năm. Theo đánh giá của ngành y tế Cà Mau, một trong những nguyên nhân bệnh sởi tăng cao và có dấu hiệu bùng phát ở Cà Mau được đánh giá là do tỉ lệ tiêm chủng thấp, nhất là thời điểm dịch COVID-19, sau đó là sự gián đoạn cung ứng vắc xin và chu kỳ dịch sau mỗi 4 năm.
“Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ đề xuất tăng cường thêm vắc xin phòng chống bệnh sởi để hỗ trợ Cà Mau tiêm bao phủ các nhóm đối tượng nguy cơ cao từ 6 đến 9 tháng tuổi để hạn chế bệnh cho các cháu”, một cán bộ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Cà Mau nói. ()
Hà Nội: Bệnh sởi chỉ tăng nhẹ
Tại Hà Nội, tình hình dịch sởi có gia tăng so hơn với cùng kỳ năm ngoái, tuy nhiên không xuất hiện ổ dịch lớn, ca bệnh ghi nhận rải rác. Trong tuần từ 22-11 đến 29-11, toàn thành phố ghi nhận 25 trường hợp mắc sởi (giảm 3 trường hợp so với tuần trước đó). Trong đó có 23 trường hợp chưa tiêm vắc xin phòng sởi.
Cộng dồn từ đầu năm đến nay là 140 ca mắc sởi tại 26 quận huyện, trong khi cùng năm ngoái không có ca bệnh. Thành phố vẫn đang thực hiện tiêm bù, tiêm vét vắc xin sởi cho trẻ em trong độ tuổi trên địa bàn.
