Viện Virus học Vũ Hán ở thành phố Vũ Hán thuộc tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Viện Virus học Vũ Hán đã xây dựng hoàn thành Phòng thí nghiệm an toàn sinh học quốc gia vào tháng 1-2015 và đây là phòng thí nghiệm an toàn sinh học cấp 4 (BSL-4) đầu tiên ở châu Á – Ảnh: AFP
Theo Hãng tin AFP, báo cáo dài 520 trang từ Tiểu ban đặc biệt về đại dịch COVID-19 của Hạ viện Mỹ đã đánh giá nhiều vấn đề liên quan đại dịch này, từ phản ứng ở cấp liên bang và cấp tiểu bang ở Mỹ cho tới nguồn gốc của virus gây bệnh COVID-19 và công tác tiêm chủng vắc xin.
“Công trình này sẽ giúp Mỹ và thế giới dự đoán đại dịch tiếp theo, chuẩn bị cho đại dịch tiếp theo, bảo vệ chúng ta khỏi đại dịch tiếp theo và hy vọng có thể ngăn ngừa đại dịch tiếp theo” – nghị sĩ Brad Wenstrup, chủ tịch tiểu ban nói trên, nêu trong lá thư gửi Quốc hội Mỹ.
Thời gian qua, các cơ quan liên bang của Mỹ, Tổ chức Y tế thế giới và các nhà khoa học trên toàn cầu đã đưa ra những kết luận khác nhau về nguồn gốc của đại dịch COVID-19 và họ chưa đạt được sự đồng thuận nào.
Không phải từ động vật mà là chỉnh sửa gene?
Hầu hết tin rằng virus gây bệnh COVID-19 lây lan từ động vật ở Trung Quốc, nhưng một phân tích tình báo năm ngoái của Mỹ đánh giá virus này có thể đã được chỉnh sửa gene và thoát ra từ phòng thí nghiệm virus học ở thành phố Vũ Hán (Trung Quốc), nơi các ca bệnh ở người đầu tiên được phát hiện.
Tiểu ban đặc biệt về đại dịch COVID-19 của Hạ viện Mỹ đã bị thuyết phục bởi giả thuyết virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm sau khi họp 25 lần, thực hiện hơn 30 cuộc phỏng vấn để phát và xem xét hơn 1 triệu trang tài liệu. Trong đó, cuộc điều tra cũng đã có 2 ngày phỏng vấn kín với bác sĩ, nhà miễn dịch học người Mỹ Anthony Fauci.
Các nghị sĩ cáo buộc ông Fauci đã góp phần gây ra đại dịch tồi tệ nhất trong một thế kỷ vì trước đó đã chấp thuận tài trợ cho các nhà khoa học Trung Quốc mà họ cáo buộc đã tạo ra loại virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19.
Trong số các kết luận chính, báo cáo nêu rõ Viện Y tế Quốc gia Mỹ thực sự đã tài trợ cho nghiên cứu “gain-of-function” (tăng chức năng) tại Viện Virus học Vũ Hán.
Nghiên cứu “gain-of-function” vốn gây tranh cãi. Đây là phương pháp liên quan đến việc chỉnh sửa virus để khiến chúng có khả năng lây nhiễm mạnh hơn, với mục tiêu cuối cùng là nghiên cứu và hiểu rõ hơn về tác động tiềm tàng của virus đối với con người.
Với sự giận dữ, ông Fauci đã phủ nhận cáo buộc che đậy nguồn gốc của COVID-19 trước tiểu ban trên hồi tháng 6. Ông lập luận rằng việc biến các loại virus từ dơi được nghiên cứu tại phòng thí nghiệm ở Vũ Hán thành loại virus gây ra đại dịch COVID-19 là điều “không thể về mặt phân tử”.
Tuy nhiên, báo cáo của Tiểu ban đặc biệt về đại dịch COVID-19 của Hạ viện Mỹ đã đi tới kết luận: Virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19 “có khả năng xuất hiện do một tai nạn liên quan đến nghiên cứu hoặc phòng thí nghiệm”.
Phòng tỏa gây hại nhiều hơn lợi
Cuộc điều tra cũng phát hiện ra rằng lệnh phong tỏa “gây hại nhiều hơn lợi” trong việc đối phó đại dịch COVID-19.
COVID-19 đến nay đã gây ra khoảng 7 triệu ca tử vong trên toàn cầu, trong đó có 1,2 triệu ca tử vong ở Mỹ.
Trung Quốc nhiều lần bác bỏ
Hiện Trung Quốc chưa lên tiếng về báo cáo trên. Tuy nhiên, Trung Quốc đã nhiều lần bác bỏ cáo buộc virus gây bệnh COVID-19 bắt nguồn từ phòng thí nghiệm ở Vũ Hán.
Tháng 4-2023, Bắc Kinh cảnh báo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) không nên chính trị hóa nguồn gốc COVID-19 và không trở thành công cụ của một quốc gia khác. Họ kêu gọi WHO quay trở lại lập trường khoa học và vô tư, sau khi các quan chức WHO cho biết việc nghiên cứu về nguồn gốc COVID-19 đã bị cản trở do thiếu dữ liệu từ những ngày đầu đại dịch.
Trước đó, ngày 17-6-2021, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói rằng các nhà khoa học làm việc tại Viện Virus học Vũ Hán nên được trao giải Nobel về y học thay vì bị đổ lỗi, vì là những người đầu tiên phát hiện trình tự gene của virus SARS‑CoV‑2 gây dịch COVID-19.
Bà Thạch Chính Lệ, nhà khoa học được mệnh danh “người dơi” tại Viện Virus học Vũ Hán, cũng đã lên tiếng phủ nhận giả thuyết virus SARS‑CoV‑2 rò rỉ từ phòng thí nghiệm.
Ngày 28-5-2021, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói truy tìm nguồn gốc COVID-19 là một vấn đề khoa học, nhưng Mỹ lại để nhân viên tình báo làm việc này.
