Thăm khám cho bệnh nhân nhiễm “vi khuẩn ăn thịt người” tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương – Ảnh BVCC
Suy đa tạng, sốc nhiễm khuẩn vì vi khuẩn tấn công
Nam bệnh nhân (64 tuổi, Giao Thủy, Nam Định) nhập Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trong tình trạng sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng.
Bệnh nhân bị nhiễm trùng cẳng bàn chân lan nhanh sau khi vết thương hở do vỡ hạt Tophy tiếp xúc với nước trong khi làm ruộng. Tổn thương được xác định là viêm cân mạc hoại tử gây nhiễm trùng nhiễm độc nặng.
Sau khi nhập viện, bệnh nhân được thở máy, lọc máu, rạch mở rộng vùng da, cân tổn thương, cấy dịch vết thương, cấy máu, kết quả dương tính với vi khuẩn Vibrio vulnificus – một loại vi khuẩn gram âm, được xem là một trong những “vi khuẩn ăn thịt người” bởi độc tố gây phá hủy mô liên kết và các mô trong cơ thể.
Vi khuẩn này thường gây ra viêm cân mạc hoại tử lan rộng và nhanh chóng gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Tương tự, bệnh nhân nam Đ.V.N. (60 tuổi, Chí Linh, Hải Dương) có tiền sử đái tháo đường nặng. Trước khi vào viện 2 tuần, bệnh nhân ho nhiều, sốt rét run (40 độ) kèm đau vùng cơ thắt lưng. Bệnh nhân đã đến 2 cơ sở y tế khám và điều trị nhưng không đỡ, không tìm được căn nguyên sốt.
Khi đến Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương để điều trị đau cơ vùng thắt lưng và khớp vai phải tăng dần, kèm sốt cao không rõ nguyên nhân, mệt mỏi nhiều, kết quả cấy máu cho ra kết quả là mắc bệnh Whitmore, hay được gọi là “vi khuẩn ăn thịt người”.
ThS Nguyễn Hồng Long, phó trưởng khoa nhiễm khuẩn tổng hợp, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương, cho biết bệnh Whitmore có biểu hiện lâm sàng đa dạng và không điển hình, dễ bị chẩn đoán nhầm với các bệnh khác.
Bệnh có thể diễn biến cấp tính, nhiễm trùng máu nặng, nguy kịch, tử vong, hoặc có thể gặp nhiễm trùng mãn tính, nhiễm trùng ẩn, kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Khi nuôi cấy bệnh phẩm để chẩn đoán, vi khuẩn thường mọc chậm và tỉ lệ mọc cũng không cao, làm cho việc chẩn đoán căn nguyên càng thêm khó.
Tổn thương cẳng chân hoại tử của bệnh nhân tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 – Ảnh: BVCC
Nhiều ca mắc và tử vong
TS Nguyễn Đăng Mạnh, viện trưởng Viện Lâm sàng các bệnh truyền nhiễm, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, khuyến cáo: “Bệnh Whitmore có đặc trưng là sốt, viêm phổi và áp xe nhiều cơ quan, mức độ bệnh từ các nhiễm trùng nhẹ, khu trú cho đến nhiễm khuẩn huyết và tử vong nhanh chóng”.
Bệnh có các triệu chứng điển hình như:
– Sốt: >39 độ C.
– Vẻ mặt nhiễm trùng, mệt mỏi.
– Các biểu hiện nặng của sốc nhiễm khuẩn: mạch nhanh, nhỏ khó bắt hoặc rất chậm. Huyết áp tụt, kẹt, không đo được.
– Có biểu hiện giống lao phổi với sốt, sụt cân, ho có đờm, có khi ho ra máu, thâm nhiễm thùy trên phổi có hoặc không tạo hang trên phim X-quang.
– Thường có diễn biến lở loét, hoại tử lan rộng (nên người dân gọi là bệnh do vi khuẩn ăn thịt người).
– Triệu chứng và dấu hiệu của viêm khớp và viêm xương tủy xương có thể là biểu hiện ban đầu khiến bệnh nhân nhập viện điều trị. Theo đó, khớp gối là vị trí nhiễm trùng thường gặp nhất, sau đó là mắt cá chân, khớp hông và khớp vai.
TS Trịnh Thành Trung, viện trưởng Viện Vi sinh vật và Công nghệ sinh học (Đại học Quốc gia Hà Nội) – chuyên gia nghiên cứu về Whitmore, cho biết theo dự báo của các chuyên gia quốc tế, bệnh này chưa có vắc xin phòng bệnh và dễ tái phát.
ThS Nguyễn Thị Huyền Trang, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, nhấn mạnh tỉ lệ tử vong liên quan tới thời gian sử dụng kháng sinh sớm. Theo báo cáo về 62 trường hợp nhiễm Vibrio vulnificus ở Florida, Mỹ, dùng kháng sinh sớm trong 24 giờ sau nhập viện tỉ lệ tử vong khoảng 33%.
Tỉ lệ này tăng lên 53% khi dùng kháng sinh trong 24 – 48 giờ và 100% nếu dùng kháng sinh sau 48 giờ. Vi khuẩn này nhạy cảm với hầu hết kháng sinh trên in vitro (trong phòng thí nghiệm).
Cần phòng tránh tích cực
Vi khuẩn Vibrio vulnificus thường được tìm thấy trong môi trường nước mặn, nước lợ ven biển nhiệt đới và cận nhiệt đới với nhiệt độ nước trên 20 độ C. Nguy cơ nhiễm khuẩn Vibrio vulnificus có thể do ăn các thực phẩm chứa vi khuẩn như hàu sống hoặc phơi nhiễm vi khuẩn qua vết thương hở như tiếp xúc trực tiếp với nước biển, nước lợ trong lao động, vui chơi trên biển.
Đối tượng dễ nhiễm khuẩn là người có bệnh mạn tính, suy giảm miễn dịch, bệnh tiểu đường.
Tổn thương thường gặp là sưng đỏ và đau, phỏng nước hoặc viêm mủ, hoại tử da lan nhanh trong vài giờ, vài ngày, kèm theo các triệu chứng nhiễm trùng nhiễm độc toàn thân, sốc, tụt huyết áp, suy tạng, hôn mê và tử vong.
“Để phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm loại “vi khuẩn ăn thịt người” này, người dân cần tránh ăn hải sản sống, tránh tiếp xúc vết thương hở với nước biển, nước lợ hoặc hải sản sống, đặc biệt là các loại có vỏ, cẩn thận hơn đối với người cơ địa suy giảm miễn dịch, tiểu đường, bệnh mạn tính.
Rửa vết thương bằng xà phòng và nước sạch nếu có tiếp xúc với nước biển, đến ngay cơ sở y tế nếu có bất kỳ triệu chứng sưng đau, phỏng nước nào ở vùng da tổn thương sau khi tiếp xúc với môi trường có nguy cơ” – bác sĩ Trang nhấn mạnh.
Để chủ động phòng bệnh Whitmore, người dân cần thực hiện các biện pháp như sau: Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với đất, nước bẩn, đặc biệt tại những nơi bị ô nhiễm nặng. Không tắm gội, bơi, ngụp lặn ở các ao, hồ, sông tại/gần nơi bị ô nhiễm.
Sử dụng đồ bảo hộ lao động (giày, ủng, găng tay…) đối với những người thường xuyên làm việc ngoài trời, tiếp xúc với đất, bùn và nước bẩn.
Thường xuyên rửa tay với xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước và sau khi chế biến thức ăn, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi đi làm ruộng.
Thực hiện ăn chín, uống chín, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; không giết mổ, ăn thịt động vật, gia súc, gia cầm bị ốm chết.
Khi có vết thương hở, vết loét hoặc vết bỏng cần tránh tiếp xúc với đất hoặc nước có khả năng bị ô nhiễm. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì sử dụng băng chống thấm và cần được rửa sạch đảm bảo vệ sinh.
Đặc biệt đối với những người có bệnh tiểu đường, bệnh gan, thận, phổi mạn tính, suy giảm miễn dịch cần được chăm sóc, bảo vệ các vết thương để ngăn ngừa nhiễm khuẩn. Khi nghi ngờ nhiễm bệnh cần đến cơ sở y tế để được tư vấn, khám phát hiện và điều trị kịp thời.
