Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân sốt rét đang điều trị tại Trung tâm bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai – Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Nhiều quốc gia trên thế giới đã thắt chặt các biện pháp kiểm tra đối với tất cả các chuyến bay trung chuyển ở châu Phi, khuyến cáo người dân không nên đi du lịch nếu không cần thiết đến khu vực bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Loại bệnh bí ẩn ở Congo này là gì?
Nghi ngờ là sốt rét
Tin từ WHO cho biết khu vực Panzi, tỉnh Kwango, Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) ghi nhận 406 trường hợp mắc một bệnh chưa rõ nguyên nhân, trong đó có 31 ca tử vong.
Các triệu chứng của bệnh bao gồm sốt, đau đầu, ho, sổ mũi và đau cơ. Các trường hợp mắc chủ yếu là trẻ em (53% số mắc và 54,8% số tử vong dưới 5 tuổi), tất cả các trường hợp nặng đều bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng.
WHO cho hay sốt rét là bệnh phổ biến ở khu vực này và đang được nhận định có thể liên quan đến các trường hợp mắc bệnh.
Tại Việt Nam, sốt rét từng là căn bệnh ám ảnh gây ra hàng ngàn ca tử vong mỗi năm. Nhờ kiểm soát tốt dịch bệnh, những năm gần đây ghi nhận khoảng 450 ca mắc/năm.
Mặc dù hiện nay số ca mắc và số ca tử vong do sốt rét đã giảm, tuy nhiên TS.BS Ngô Đức Thắng, trưởng khoa dịch tễ Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng trung ương, cho hay Việt Nam vẫn đối diện với tình hình dịch tễ sốt rét có nhiều thay đổi.
Đặc biệt là sốt rét ngoại lai – tức là sốt rét mang về từ nước ngoài – đang có xu hướng gia tăng, chiếm 1/3 số ca mắc sốt rét chung. Năm 2024 có 105 ca sốt rét từ các quốc gia đang lưu hành, nhiều nhất là các nước ở châu Phi, Lào, Campuchia.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, PGS Đỗ Văn Dũng – trưởng khoa y tế công cộng Trường đại học Y Dược TP.HCM – cũng cho rằng người dân không nên quá hoang mang về loại dịch bệnh này. WHO đã điều tra trên 12 trường hợp mắc bệnh, trong đó có 10 ca là sốt rét nhưng vẫn phải theo dõi thêm.
“Có đến 90% khả năng là do sốt rét, như vậy sẽ chỉ ảnh hưởng nhiều đến khu vực tại chỗ. Hiện nay Việt Nam chúng ta kiểm soát sốt rét rất tốt”, PGS Dũng nói.
Người dân không nên quá hoang mang
Thông tin từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) cho hay năm 2023 TP.HCM ghi nhận 21 ca sốt rét, chủ yếu là từ nước khác và tỉnh khác, không có ca tử vong do sốt rét, không có dịch sốt rét xảy ra.
TP.HCM đã được công nhận loại trừ sốt rét vào năm 2020 và là một trong 46 tỉnh thành trên cả nước được công nhận loại trừ sốt rét tính đến năm 2023. Để bảo vệ thành quả loại trừ bệnh sốt rét, năm 2024 TP vẫn duy trì các hoạt động giám sát thường xuyên ca bệnh và côn trùng truyền bệnh cùng các hoạt động chuyên môn theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
Tuy nhiên, để đạt được kết quả bảo vệ thành công thành quả phòng ngừa sốt rét quay lại sau loại trừ, cần sự chung tay phối hợp của các ban ngành và cộng đồng.
Hiện nay bệnh sốt rét vẫn còn diễn biến phức tạp tại Việt Nam, bệnh tập trung chủ yếu tại các khu vực có sốt rét lưu hành, đặc biệt ở các tỉnh Lai Châu, Bình Phước, một số tỉnh ở miền Trung, Tây Nguyên, gần đây xuất hiện ở Khánh Hòa với số ca mắc tăng cao trong 3 năm gần đây.
Theo HCDC, sốt rét là bệnh truyền nhiễm gây ra bởi ký sinh trùng được truyền sang người thông qua các vết đốt của muỗi Anopheles bị nhiễm bệnh. Sốt rét hiện chưa có vắc xin dự phòng, việc phòng chống muỗi truyền bệnh là biện pháp hữu hiệu nhất để ngăn chặn sự lây lan của bệnh.
Sốt rét nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ xuất hiện các biến chứng nặng do thể sốt rét ác tính và khi đó nguy cơ tử vong là rất cao.
Cũng theo TS Thắng, do bệnh sốt rét không còn lưu hành phổ biến nên người dân và cán bộ y tế còn chủ quan, không nghĩ đến bệnh sốt rét dẫn đến chẩn đoán không chính xác, người dân đến muộn dẫn đến khó khăn trong điều trị, thậm chí diễn biến nặng và tử vong.
Chúng ta cần đầu tư cho phòng chống sốt rét, đó là đầu tư về con người, về kinh phí và hạ tầng y tế cho sốt rét. Nâng cao trình độ của cán bộ y tế, do sốt rét đã giảm, nếu không được tập huấn nâng cao, kiến thức sẽ mai một và ảnh hưởng đến kết quả phòng chống bệnh.
TS Thắng cũng lưu ý người dân đi du lịch, công tác đến các tỉnh, vùng có sốt rét lưu hành cao, đặc biệt là các nước châu Phi, Thái Lan, Lào trở về cũng nên kiểm tra có mắc sốt rét hay không.
Dịch bệnh bí ẩn ở Congo có thể là “bệnh cũ”
Tính đến nay, Congo đã ghi nhận 416 trường hợp mắc dịch bệnh bí ẩn chưa có chẩn đoán cụ thể. Theo Đài Deutsche Welle (DW) của Đức, các trường hợp trở nặng phần lớn là người bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng và trẻ em, trong đó có gần 80 ca tử vong.
Người đứng đầu Tổ chức Y tế thế giới Tedros Adhanom Ghebreyesus đã xác nhận kết quả xét nghiệm ban đầu cho thấy dịch bệnh này có liên quan đến các bệnh truyền nhiễm do muỗi.
Bộ Y tế tiếp tục giám sát
Một số nước bắt đầu thắt chặt kiểm tra tại sân bay, cửa khẩu khi dịch bệnh lạ đang lây lan ở Congo – Ảnh: BANGKOK POST
Tại Việt Nam, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết đã nhận được các thông tin về dịch bệnh ở Congo, sẽ theo dõi, chủ động giám sát.
Đồng thời sẽ tiếp tục theo dõi, bám sát diễn biến tình hình dịch bệnh, chủ động thực hiện giám sát dựa vào sự kiện với thông tin về dịch bệnh tại DRC. Cục cũng sẽ phối hợp với WHO và đầu mối IHR các quốc gia cập nhật, chia sẻ thông tin về dịch bệnh.
Trường hợp có các diễn biến mới, cục sẽ phối hợp với WHO, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ và các đơn vị liên quan đánh giá nguy cơ để đề xuất các đáp ứng phù hợp, bao gồm việc tăng cường công tác kiểm dịch y tế.
