Bộ Y tế đề xuất mỗi cặp vợ chồng được tự quyết định số con sinh ra – Ảnh minh họa: NAM TRẦN
Một trong những giải pháp để phát triển dân số, đất nước bền vững, gia đình và người dân hạnh phúc là thời gian làm việc của người lao động phải đủ ngắn để họ có thời gian tìm bạn đời, chăm sóc con cái, gia đình và sở thích riêng tư.
Đây là đề xuất của ông Nguyễn Thiện Nhân, đại biểu Quốc hội khóa XV, nguyên Bí thư Thành ủy TP.HCM, đưa ra tại hội thảo góp ý, hoàn thiện chính sách trong Luật Dân số và gợi ý chính sách chuyển đổi nhân khẩu học của các nền kinh tế châu Á – Thái Bình Dương, ngày 6-8 tại Hà Nội.
Tỉ suất sinh ngày càng giảm
Tại hội thảo, ông Nhân chia sẻ hiện nay công tác dân số hiện nay còn nhiều khó khăn, thách thức. Trong đó, mức sinh thay thế chưa thực sự bền vững. Số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ là 1,96, thấp nhất trong lịch sử và được dự báo tiếp tục giảm.
Theo thống kê của Cục Dân số (Bộ Y tế) những năm trước, phụ nữ thành thị sinh hơn 1,7 con, song hai năm gần đây mức sinh xuống thấp, dưới 1,7. Còn ở nông thôn, mức sinh năm nay ước tính cũng xuống dưới mức sinh thay thế, trong khi vài năm trước con số này là 2,4.
Trong đó, có 22 tỉnh, thành phố có tổng tỉ suất sinh thay thế đều thấp dưới tổng tỉ suất sinh thay thế, trong đó toàn bộ Đông Nam Bộ tổng tỉ suất sinh là 1,47 và toàn bộ Tây Nam Bộ là 1,61 (2023).
Các chuyên gia cho rằng nếu không có sự thay đổi đột phá về chính sách kinh tế, xã hội và chính sách dân số thì tổng tỉ suất sinh của Việt Nam sẽ tiếp tục giảm sâu hơn và duy trì thấp lâu dài.
Thời gian làm việc phải đủ ngắn mới có thể phát triển dân số
Về giải pháp để phát triển dân số, đất nước bền vững, gia đình và người dân hạnh phúc, ông Nhân chia sẻ mỗi gia đình có thể sinh được 2 con, thì thu nhập của một gia đình 2 người đi làm phải nuôi được đàng hoàng 4 người (2 người lớn, 2 trẻ con).
Để đạt được điều này, chính phủ, các doanh nghiệp và người lao động (công đoàn) cần thống nhất nhận thức và giải pháp để gia đình có 2 người đi làm có đủ thu nhập để nuôi dạy, cho học hành đàng hoàng 2 người con. Cần chuyển từ quy định lương tối thiểu sang quy định lương đủ sống tối thiểu cho gia đình 4 người.
Bên cạnh đó, thời gian làm việc của người lao động phải đủ ngắn (8 giờ lao động/ngày, 40 giờ/tuần) để họ có thời gian tìm bạn đời, chăm sóc con cái, gia đình và sở thích riêng tư.
Ngoài ra, cần có thị trường nhà ở có tính cạnh tranh, sự hỗ trợ và giám sát của nhà nước để người lao động có thể thuê hoặc mua được nhà với giá cả chấp nhận được, để việc không có nhà không trở thành một điều kiện không thể vượt qua khi kết hôn
Điều kiện làm việc, chế độ nghỉ khi có thai và sinh con, chế độ lương và thăng tiến ở doanh nghiệp phải khuyến khích việc lập gia đình và sinh con, không tạo ra xung đột giữa việc làm và gia đình, có con.
Bộ Y tế là cơ quan được giao soạn thảo dự án Luật Dân số và đang lấy ý kiến rộng rãi nhân dân, dự kiến trình Chính phủ trong tháng 12.
Bên cạnh đó, ông Nhân đề xuất cần thực hiện phổ cập giáo dục mầm non (trẻ từ 3 tháng tuổi đến 5 tuổi) để cha mẹ có điều kiện làm việc và phát triển ngay cả khi sau sinh và con còn nhỏ. Phát triển hệ thống giáo dục công lập và ngoài công lập để phổ cập tiểu học, trung học cơ sở và phổ cập nghề.
Ngoài ra, cần có sự chia sẻ trách nhiệm giữa vợ và chồng trong việc làm việc nhà, nuôi dạy con, thực hiện bình đẳng giới thực sự. Cần dạy về làm vợ làm chồng hạnh phúc, làm cha mẹ hạnh phúc và xây dựng gia đình hạnh phúc từ bậc học phổ thông và giáo dục nghề nghiệp.
Cần dạy môn Hạnh phúc học của người Việt Nam ở các bậc học. Nhà nước có chương trình hỗ trợ thiết thực các cặp vợ chồng vô sinh sinh con.
