Người cao tuổi và người bị suy giảm miễn dịch là nhóm nguy cơ cao mắc zona thần kinh – Ảnh: NGỌC DIỆP
Ngày 4-10, báo Tuổi Trẻ kết hợp với Hệ thống tiêm chủng VNVC tổ chức buổi tư vấn trực tuyến “Sự nguy hiểm của Zona thần kinh (giời leo), Thủy đậu & Giới thiệu vắc xin mới” tại TP.HCM.
Hơn 90% dân số đã mắc bệnh thủy đậu
Mở đầu buổi tư vấn trực tuyến này, PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm, Trưởng khoa Khoa Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết tại Việt Nam cũng như trên thế giới đã có rất nhiều người bị phơi nhiễm với virus thủy đậu.
Theo các nghiên cứu đã được công bố, có đến 90% trẻ em và gần 99% người lớn phơi nhiễm với virus thủy đậu. Khi nhiễm bệnh thủy đậu, virus sẽ trú ngụ trong những hạch thần kinh. Sau đó, khi cơ thể bị suy giảm hệ miễn dịch, virus này sẽ tái hoạt động sẽ gây ra bệnh zona thần kinh.
Một nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy cứ 3 người lớn sẽ có 1 người bị zona. Như vậy, bệnh zona là một bệnh rất phổ biến, mầm bệnh có thể tiềm ẩn trong mỗi người.
Người cao tuổi dễ mắc bệnh zona thần kinh hơn người trẻ do đáp ứng miễn dịch suy giảm đồng thời mắc nhiều bệnh nền kèm theo. Việc dùng nhiều loại thuốc cũng khiến hệ miễn dịch của người cao tuổi bị suy giảm…
Các nhà khoa học nhận thấy bệnh zona thần kinh không chỉ xuất hiện ngày càng nhiều ở người cao tuổi mà còn có xu hướng gia tăng ở giới trẻ, nhất là những người thường xuyên gặp áp lực trong công việc và cuộc sống.
Lý giải về xu hướng “trẻ hóa” bệnh zona thần kinh, PGS Lâm cho rằng stress cũng là yếu tố làm suy giảm đáp ứng miễn dịch.
So với cuộc sống trước đây, giới trẻ hiện nay không có môi trường lành mạnh, ít hòa mình với thiên nhiên, không thường xuyên vận động, tập luyện, thêm vào đó là áp lực từ công việc, căng thẳng trong cuộc sống… Do đó, hệ miễn dịch suy giảm dần.
Để giúp nhiều người có thể hiểu về căn bệnh zona thần kinh nguy hiểm này, PGS Lâm cho hay zona thần kinh (giời leo) là một bệnh da cấp tính do virus Herpes Zoster gây ra. Đây là virus tái hoạt động sau khi bị nhiễm virus thủy đậu.
Virus thủy đậu sau khi gây bệnh cấp tính sẽ trú ngụ trong những hạch thần kinh, khi cơ thể bị suy giảm miễn dịch hoặc mắc một vấn đề gì đó làm đáp ứng miễn dịch suy giảm thì virus này sẽ tái hoạt động, gây ra bệnh zona thần kinh.
Zona thần kinh có biểu hiện trên da như mụn nước mọc thành chùm trên nền ban đỏ, đau rát. Virus có tính hướng thần kinh nên sẽ đi theo dây thần kinh, vì vậy các mụn nước thường mọc nửa bên cơ thể. Người bị suy giảm miễn dịch nặng có thể xuất hiện mụn nước ở cả 2 bên cơ thể.
Bệnh zona thần kinh thường tiến triển từ 7-10 ngày, cũng có những trường hợp tự khỏi, tuy nhiên hầu hết các trường hợp phải điều trị thì triệu chứng mới thuyên giảm. Những triệu chứng này cũng có thể tái phát tạo thành những bệnh zona tái phát sau này.
Vì hướng thần kinh nên mụn nước sẽ rất đau, rát dữ dội kéo dài nhiều tháng thậm chí nhiều năm. Triệu chứng toàn thân là sốt, mệt mỏi, đau nhức khắp người. Bệnh zona gây nhiều biến chứng như gây mù lòa, điếc tai, viêm não, viêm màng não, biến chứng liệt mặt do các tổn thương thần kinh…
Một ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh là biến chứng đau thần kinh sau zona, đau dai dẳng kéo dài, đặc biệt ở người cao tuổi, người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch.
“Đau thần kinh sau zona là một tình trạng không nguy hiểm nhưng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống rất kinh khủng”, TS.BS Lê Văn Tuấn, Giám đốc Trung tâm Khoa học Thần kinh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP. HCM khẳng định.
TS Tuấn kể đã có những bệnh nhân bị cơn đau sau thần kinh dày vò, khổ sở. Bệnh nhân đến gặp bác sĩ với mong mỏi “bác sĩ có cách nào mổ lấy luôn vùng đó ra cho tôi không?”. Bệnh nhân đau đến mức không thể chịu nổi, chỉ muốn được “cắt ngay” vùng đau do zona gây ra.
TS Tuấn thông tin thêm các loại thuốc điều trị đau thần kinh hiện nay cũng chỉ đạt được một mức độ điều trị nhất định. Ví dụ, bệnh nhân đau 10 phần, điều trị giúp bệnh nhân giảm đau được 5-7 phần đã là có kết quả điều trị tốt.
Vắc xin khan hiếm trên thế giới đã có mặt tại Việt Nam
Cũng tại buổi tư vấn trực tuyến này, BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết vắc xin zona thần kinh (giời leo) là vắc xin thuộc loại khan hiếm trên thế giới, nhưng đã được Hệ thống tiêm chủng VNVC bắt đầu triển khai tiêm rộng rãi, số lượng lớn cho người dân từ sáng 4-10.
Vắc xin do tập đoàn dược phẩm hàng đầu thế giới GSK (Bỉ) sản xuất được sử dụng trên thế giới từ năm 2017. Đến nay, vắc xin này đã được phê duyệt và sử dụng ở hơn 41 nước trên thế giới.
Vắc xin zona thần kinh được sản xuất theo công nghệ bất hoạt, tái tổ hợp, chứa một tá chất đặc biệt giúp tăng hiệu quả trên người cao tuổi, người có bệnh nền, người suy giảm miễn dịch do bệnh lý.
Loại vắc xin này có hiệu quả phòng ngừa zona thần kinh lên đến 97% ở người từ 50 tuổi, đến 87% trên người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý, đặc biệt giảm biến chứng đau thần kinh sau zona và các biến chứng khác hơn 90%.
Hiệu quả của vắc xin zona được chứng minh kéo dài đến hơn 11 năm.
Cô Thanh Hải (72 tuổi) đến VNVC tiêm vắc xin zona thần kinh ngay khi vắc xin vừa ra mắt sáng 4/10. Ảnh: Ngọc Diệp
Vắc xin zona được chỉ định cho người lớn từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi có nguy cơ cao mắc zona thần kinh (người bị suy giảm miễn dịch hoặc bị ức chế miễn dịch hoặc có khả năng bị ức chế miễn dịch do bệnh lý hoặc các thuốc điều trị…).
Người từ 50 tuổi trở lên (hệ miễn dịch bình thường) tiêm 2 mũi cách nhau 2 tháng. Người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc zona thần kinh tiêm 2 mũi cách nhau 1 tháng.
Các chuyên gia nhận định vắc xin zona thần kinh bên cạnh vắc xin thủy đậu sẽ hoàn thiện lá chắn miễn dịch, giúp người dân tăng cường phòng bệnh.
