Các y, bác sĩ dành phút mặc niệm tri ân người chết não hiến tặng mô, tạng – Ảnh: Tư liệu
Bộ Tư pháp đang thẩm định đề nghị xây dựng dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) do Bộ Công an thực hiện.
Thể hiện được tính nhân văn trong xây dựng, phát triển
Đáng chú ý, tại dự thảo tờ trình đề nghị xây dựng dự luật sửa đổi, Bộ Công an cho biết đã bổ sung quy định về giải quyết trường hợp phạm nhân có nguyện vọng hiến mô, một phần bộ phận cơ thể con người. Đây là quy định mới so với Luật Thi hành án hình sự năm 2019.
Cụ thể, tại đề cương chi tiết dự luật sửa đổi đã bổ sung quy định về giải quyết trường hợp phạm nhân có nguyện vọng hiến mô, một phần bộ phận cơ thể con người.
Theo đó, trường hợp phạm nhân có nguyện vọng hiến mô, một phần bộ phận cơ thể con người thì cơ sở giam giữ phạm nhân phối hợp với Sở y tế trên địa bàn đơn vị đóng quân xác định cơ sở y tế có đủ điều kiện lấy mô, bộ phận cơ thể người.
Cơ sở y tế có đủ điều kiện lấy mô, bộ phận cơ thể người phối hợp với cơ sở giam giữ phạm nhân đánh giá về tình trạng sức khỏe của phạm nhân sau khi hiến mô, một phần bộ phận cơ thể con người đảm bảo sức khỏe để tiếp tục chấp hành án.
Trong thời hạn 5 ngày, sau khi có đánh giá về tình trạng sức khỏe của phạm nhân sau khi hiến mô, một phần bộ phận cơ thể con người, Thủ trưởng cơ sở giam giữ phạm nhân báo cáo cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Công an, cơ quan thi hành án hình sự Bộ Quốc phòng xem xét, quyết định.
Trong thời hạn 5 ngày, sau khi nhận được báo cáo của Thủ trưởng cơ sở giam giữ phạm nhân về việc hiến mô, một phần bộ phận cơ thể con người, cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Công an, cơ quan thi hành án hình sự Bộ Quốc phòng trả lời bằng văn bản về việc đồng ý hoặc không đồng ý. Trường hợp không đồng ý nêu rõ lý do.
Cơ sở y tế có đủ điều kiện lấy mô, bộ phận cơ thể người phối hợp với cơ sở giam giữ phạm nhân thực hiện các trình tự, thủ tục, chế độ, chính sách đối với phạm nhân hiến mô, một phần bộ phận cơ thể theo quy định pháp luật về hiến mô, bộ phận cơ thể con người.
Cơ sở y tế có đủ điều kiện lấy mô, bộ phận cơ thể người có trách nhiệm xác nhận về việc phục hồi sức khỏe của phạm nhân sau khi hiến mô, một phần bộ phận cơ thể con người và thông báo cho cơ sở giam giữ phạm nhân để thực hiện đưa phạm nhân về tiếp tục chấp hành án.
Bộ cũng đề xuất Chính phủ quy định chi tiết điều này.
Trong báo cáo đánh giá tác động, Bộ Công an nêu rõ việc bổ sung các quy định về quyền phạm nhân được tham gia bảo hiểm y tế, quyền hiến mô, một phần bộ phận cơ thể con người góp phần đảm bảo quyền con người, thể hiện được tính nhân văn trong xây dựng, phát triển văn hóa – xã hội và xây dựng con người.
Tuy nhiên, theo Bộ Công an chính sách này sẽ làm phát sinh thủ tục, hành chính trong thực hiện quyền của phạm nhân khi có nguyện vọng hiến mô, một phần bộ phận cơ thể con người.
Tỉ lệ đăng ký hiến mô tạng còn thấp
Theo Bộ Y tế, trong những năm qua, Việt Nam có những tiến bộ trong việc vận động hiến tạng. Năm 2023, tỉ lệ người chết não hiến mô tạng đã tăng 15% so với năm trước.
Đặc biệt trong 4 tháng đầu năm 2024, số người chết não hiến mô tạng đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm 2023. Việt Nam đang dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về số lượng ca ghép tạng hằng năm.
Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, nhưng Việt Nam vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu ghép tạng của người bệnh khi hơn 94% số tạng ghép đến từ nguồn hiến sống.
Hiện nay nguồn mô, tạng của người hiến ở nước ta còn khan hiếm so với nhu cầu cần được ghép. Hàng chục nghìn người bệnh vẫn đang giành giật sự sống từng ngày để chờ được ghép tạng.
Theo Trung tâm điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người, hiện nay cả nước có hơn 86.000 người đã đăng ký hiến mô tạng sau khi chết, chiếm 0,086%. Tỉ lệ đăng ký hiến mô tạng sau khi chết tại Việt Nam rất thấp so với các nước trong khu vực và trên thế giới.
Do vậy, Việt Nam cần tăng nguồn hiến tạng sau chết, chết não, giống như các nước phát triển có từ 50 – 90% nguồn hiến tạng từ người hiến sau chết, chết não.
