Bà Hoàng Thị Thơm, phó cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế chia sẻ tại chương trình tập huấn – Ảnh: D.L
Cục Dân số (Bộ Y tế) và Quỹ Dân số Liên Hiệp Quốc (UNFPA) tổ chức tập huấn cập nhật thông tin cho báo chí trong cách thức truyền thông về lựa chọn giới tính trên cơ sở định kiến giới ngày 28 và 29-11 tại Hải Phòng.
Sẽ dư thừa 1,5 triệu nam giới vào năm 2034
Bà Hoàng Thị Thơm, phó cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế cho hay theo dự báo của Tổng cục Thống kê nếu mức độ mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn cao như hiện nay thì Việt Nam sẽ dư thừa 1,5 triệu nam giới vào năm 2034 và tăng lên 2,5 triệu vào năm 2059.
Việt Nam xuất hiện tình trạng mất cân bằng giới bắt đầu từ năm 2006, với tỉ số giới tính khi sinh là 109,8 bé trai/100 bé gái.
“Chúng ta đã khống chế được tốc độ gia tăng của tỉ số giới tính khi sinh nhưng hiện vẫn ở mức cao, từ năm 2012 đến nay luôn duy trì ở mức trên 112 bé trai/100 bé gái (năm 2023 là 112)”, bà Thơm nói.
Nếu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tại Việt Nam tiếp tục gia tăng và không được kiểm soát sẽ để lại những hệ lụy khó lường về xã hội, kinh tế, thậm chí cả an ninh chính trị. Như ảnh hưởng đến cá nhân, gia đình và cộng đồng, xã hội, các chuẩn mực xã hội. Vị thế và vai trò của người phụ nữ ngày càng bị hạ thấp, phụ nữ còn trở thành hàng hóa của nạn buôn bán người và mại dâm.
Để giải quyết tình trạng mất công bằng giới tính khi sinh, Việt Nam áp dụng các biện pháp can thiệp như hỗ trợ nâng cao vai trò, vị thế của phụ nữ và trẻ em gái, thực hiện chính sách về bình đẳng giới, không lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức.
Nguyên nhân dẫn đến lựa chọn giới tính
Chia sẻ lựa chọn giới tính trên cơ sở định kiến giới, bà Hà Thị Quỳnh Anh – chuyên gia cao cấp về giới và nhân quyền UNFPA – cho hay nếu trước kia nhiều gia đình sinh 7-8 người con để cố gắng sinh được con trai thì ngày nay điều này đã thay đổi. Với sự phát triển của y học hiện đại, số con được sinh ra có hạn nên nhiều gia đình đã chọn cách lựa chọn giới tính một cách chủ động.
Nhiều cha mẹ tìm cách can thiệp vào giới tính của những đứa trẻ được sinh ra với nỗ lực nhằm có được ít nhất một đứa con trai. Đó chính là lựa chọn giới tính trên cơ sở định kiến giới.
Hiện nay, tại Việt Nam tỉ số giới tính khi sinh đang duy trì ở mức trên 112 bé trai/100 bé gái. Trong đó, 3 tỉnh có tỉ số giới tính cao hơn 125/100 (Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh), đây là một tỉ số cao nhất trên thế giới.
Trong khi đó tỉ số tự nhiên là từ 102-106 bé trai/ 100 bé gái. Nếu không duy trì ở tỉ số tự nhiên này sẽ dẫn đến mất cân bằng giới tính.
“Chúng ta ngăn cản các dịch vụ cung cấp lựa chọn giới tính thai nhi nhưng đó là giải quyết phần ngọn và rất khó khăn. Chỉ khi không còn định kiến giới, tâm lý phải sinh con trai, gia đình phải “đủ nếp đủ tẻ” mới trọn vẹn… thì mới giải quyết được vấn đề lựa chọn giới tính thai nhi”, bà Quỳnh Anh nhận định.
Bà Nguyễn Vân Anh – giám đốc Trung tâm nghiên cứu ứng dụng khoa học về giới – gia đình – phụ nữ và trẻ em vị thành niên (CSAGA) – cho rằng nguyên nhân gốc rễ là do quan niệm coi trọng nam giới dẫn đến việc nhiều gia đình muốn lựa chọn sinh con trai thay vì sinh con một cách tự nhiên.
“Những định kiến giới đã được hình thành từ hàng trăm năm qua và ăn sâu vào tâm lý qua nhiều thế hệ. Vì vậy, chúng ta cần nhiều thời gian và nỗ lực để thay đổi định kiến ấy.
Chúng ta cũng nhận thấy rõ ngày nay phụ nữ đã có vị thế hơn trong xã hội. Họ đã được tạo điều kiện để phát huy điểm mạnh của mình. Quan niệm đàn ông phải là trụ cột gia đình cũng đã không còn đúng trong bối cảnh hiện nay.
Và khi con trai hay con gái đều được đối xử, được phát triển, đảm đương công việc… như nhau thì định kiến giới mới dần thay đổi. Bình đẳng giới sẽ phá bỏ được quan niệm phải sinh con trai và thay vào đó việc có thể sinh con, làm cha mẹ đã là hạnh phúc của mỗi người”, bà Vân Anh nói.
